Na południowy zachód od Adźmeru, na brzegu jeziora Ana Sagar znajduje się zielona oaza otoczona jałowymi wzgórzami. Adźmer był zawsze ośrodkiem o dużym znaczeniu strategicznym. W XI w. miasto splądrował Mahmud z Ghazni. W późniejszym okresie Mogołowie wybrali miasto na swą ulubioną siedzibę. To właśnie w Adźmerze doszło do jednego z pierwszych kontaktów między Mogołami i Brytyjczykami, kiedy to sir Thomas Roe spotkał się w 1616 roku z Dźahangirem.
Miasto dostało się w ręce władcy Gwalijaru Daulata Rao Sindii, a w roku 1818 zostało przekazane Brytyjczykom. Od tej pory było jednym z niewielu miast radźasthańskich, nad którym bezpośrednią kontrolę sprawowali Brytyjczycy. Adźmer jest głównym miejscem pielgrzymek muzułmańskich w czasie postu zwanego ramadanem. Mimo że w mieście znajduje się wiele wspaniałych zabytków wczesnej architektury muzułmańskiej, fort z widokiem na miasto oraz ruchliwy bazar, to jednak większość turystów zatrzymuje się tu na krótko i jedzie dalej do pobliskiego Puszkaru.
Orientacja i informacja
Miejsce postoju autobusów znajduje się blisko Tourist Bungalow. Dworzec kolejowy oraz większość hoteli znajduje się po drugiej stronie miasta.
Biuro informacji turystycznej (n 52426), które mieści się w Khadim Tourist Bungalow, dysponuje wieloma przewodnikami i broszurami. Kierownik biura, niejaki Hazarilal Sharma, chętnie służy pomocą i udziela szczegółowych informacji – jest po prostu jednym z nielicznych urzędników w tej branży, którzy wiedzą, na czym polega ich praca. Okienko informacji turystycznej znajduje się również na dworcu kolejowym.
Ana Sagar
Sztuczne jezioro Ana Sagar powstało w XII w. dzięki wzniesieniu tamy na rzece Luni. Na jego brzegu znajduje się ładny park Dault Bagh, w którym Szahdżahan wybudował w XVII w. kilka marmurowych pawilonów. Wielu ludzi udaje się tu na popołudniowy spacer.
Jeśli pora monsunowa nie przynosi ze sobą dużej ilości opadów, wtedy jezioro wysycha, a woda dla miasta doprowadzana jest z Foj Sagar, leżącego w dolinie 3 km dalej.
Dargah
To jedno z głównych miejsc pielgrzymek muzułmańskich w Indiach znajduje się u stóp wzgórza w starej części miasta. Dargah jest grobowcem sufickiego świętego Khwadźi Muinud-din Ćisztiego, który przywędrował z Persji do Adźmeru w roku 1192. Świątynię wzniósł Humajun, a bramę dobudował Nizam z Hajdarabadu. Nawet cesarz Akbar raz do roku wyruszał z Agry na pielgrzymkę do Dargah.
Po wejściu na dziedziniec (przy bramie trzeba ściągnąć obuwie) po prawej stronie zobaczysz meczet wzniesiony przez Akbara. Do ogromnych żelaznych kotłów wrzuca się wolne datki, którymi dzielą się rodziny sprawujące opiekę nad meczetem. Na wewnętrznym dziedzińcu wznosi się kolejny meczet, który również jest dziełem Szahdżahana. Zbudowana z białego marmuru budowla posiada 11 sklepień łukowych, a na całej długości murów umieszczona jest perska inskrypcja.
Grobowiec świętego, osłonięty marmurowym sklepieniem i otoczony srebrnym podwyższeniem, znajduje się na środku drugiego dziedzińca. Na drzwiach świątyni wiszą podkowy – dar od dobrze prosperujących handlarzy koni. Należy się tu wystrzegać rzekomych „przewodników”, którzy posługują się fałszywymi księgami z zapisanymi w nich darczyńcami – wszystkie datki opiewają na sumę co najmniej 100 INR!
W rocznicę śmierci świętego, w siódmym miesiącu kalendarza księżycowego (V/VI), do grobowca przybywa wielu pielgrzymów oraz sufitów z całych Indii. Niekiedy zobaczyć tu można nawet kręcącego się w kółko derwisza.
Adhai-din-ka-dźhonpra i Taragarh
Za Dargah, na peryferiach miasta, znajdują się ruiny meczetu Adhai-din-ka-dźhonpra. Legenda głosi, że jego budowa w 1153 r. trwała dokładnie dwa i pół dnia, o czym zresztą mówi sama nazwa świątyni. Wzniesiono ją jako kolegium dźinickie, ale w 1198 r. Muhammad Ghori zajął Adźmer i przebudował świątynię na meczet.
Mimo że budowla ta nadaje się do natychmiastowego remontu, wciąż stanowi wspaniały zabytek architektoniczny – każdy filar jest inny, a na szczególną uwagę zasługuje łukowata „tęcza” z niestety zniszczonymi minaretami.
Trzy kilometry dzielą meczet od Taragarh (Gwiezdnego Fortu). Droga jest stroma, a jej pokonanie zajmie ok. 1,5 godz. Fort był świadkiem wielu bitew w czasach panowania Mogołów, a w późniejszym okresie Brytyjczycy założyli tu sanatorium.
Pałac Akbara
Ten imponujący fort, znajdujący się niedaleko dworca kolejowego, zbudował Akbar w 1570 roku. Obecnie mieści się tu mało interesujące Muzeum Akbara, czynne we wszystkie dni tygodnia za wyjątkiem piątku; za wstęp wnosi się symboliczną opłatę.
Świątynia Nasijan
Czerwona Świątynia na Prithviraj Marg została wybudowana w XIX w. W dwukondygnacyjnym westybulu mieszczą się dwie pozłacane figurki z drewna, które przedstawiają postaci z dźinickiej mitologii. Tajemniczy napis na świątyni ostrzega miłośników żucia betelu: „Palenie i żucie Beatlesów surowo wzbronione” (Smoking and chewing of beatles is prohibited).