Z Agry do Gwalioru jeżdżą pociągi i autobusy; podróż trwa zaledwie kilka godzin. Najważniejszym zabytkiem miasta jest fort, choć na uwagę zasługują też stare świątynie i ruiny pałaców. Historia fortu, pełna barwnych i dramatycznych wydarzeń, liczy ponad tysiąc lat.
Historia
Jeśli wierzyć słowom legendy, do powstania miasta doszło po spotkaniu Suradźa Sena z pustelnikiem Gwalipą, żyjącym na wzgórzu, gdzie wznosi się dziś fort. Pustelnik wyleczył chorego na trąd Sena, podając mu wodę ze studni Suradź Kund (kund – studnia), nadal znajdującej się za murami fortu. Oprócz wody, Gwalipa obdarzył Sena imieniem Suhpala i zapowiedział, iż jego potomkowie pozostaną przy władzy tak długo, jak długo nosić będą nadane przez pustelnika imię. Słów Gwalipy posłuchało aż 83 następców tronu. Zlekceważył je jednak następny władca, zmieniając swoje imię na Tedź Karan. Nie trudno się domyślić, iż oznaczało to utratę królestwa.
Jeśli można wątpić w prawdziwość legendy, tak za najbardziej wiarygodne uznać trzeba wydarzenia, jakie miały miejsce w 1398 r, kiedy władza nad Gwaliorem przeszła w ręce dynastii Tomarów, dając początek burzliwych walk o fort. Zdecydowanie najpotężniejszym przedstawicielem Tomarów był Man Singh, rządzący od 1486 r. W 1505 r. zdołał obronić fort przed najazdem Sikandara Szacha Lodiego, sułtana Delhi, któremu nie udało się powtórzyć zwycięstwa w 1516 r., kiedy miasto zajął Ibrahim Lodi. Choć Man Singh zmarł w pierwszych dniach oblężenia, jego syn bronił miasta jeszcze przez rok. Władzą nad fortem, zdobytym później przez Babera, sprawowali Mogołowie, a w 1754 r. ich miejsce zajęła dynastia Marathów.
Rządy w forcie kilka razy zmieniały się; dwukrotnie były udziałem Brytyjczyków. Choć ostatecznie przeszły w ręce Sindiów, decydujący wpływ na losy miasta miało nadal imperium brytyjskie. Podczas powstania sipajów w 1857 r. maharadża Gwalioru opowiedział się po stronie Anglików. Decyzji tej sprzeciwiły się podlegające mu oddziały wojska, w rezultacie rok później fort stał się miejscem najbardziej krwawych wydarzeń w tej rewolcie. Tb właśnie w pobliżu Gwalioru Anglicy pokonali Tantię Topiego, a podczas ostatniego najazdu na fort zabili żonę radży państewka Dźhansi. Poświęcony jej pomnik stoi dziś w Gwaliorze. W rozdziale Dźhansi można znaleźć więcej informacji na temat tej dzielnej kobiety. Jeszcze do niedawna okolice Gwalioru, a głównie obszar pomiędzy miastem a Agrą, uznawano za najbardziej niebezpieczne w regionie. Grasujące tu bandy uzbrojonych rozbójników napadały na turystów i na mieszkańców pobliskich wiosek. Podróżując po dolinie rzeki Ćambal, nadal można zobaczyć wzdłuż dróg groźnie wyglądających mężczyzn uzbrojonych w strzelby.
Orientacja i informacja
Gwalior jest wyjątkowo dużym i rozległym miastem.Większość zabudowań leży w cieniu masywnego fortu wznoszącego się na wzgórzu w północnej, nowej części Gwalioru. Stare miasto zajmuje północno-wschodnią stronę zbocza. Główna dzielnica bazarowa, Dźajadźi Cauk (Jayaji Chowk), skupiona jest wokół centralnie położonego Laszkaru (Lashkar).
Biuro turystyczne (34-2606) mieści się w hotelu Tansen, około pół kilometra na południowy wschód od dworca kolejowego.
Fort
Wzgórze, na którym zbudowano fort, liczy 100 m wysokości, około 3 km długości i od kilometra do 200 m szerokości. Niemalże całe wzniesienie okolone jest masywnymi murami fortu wysokości 10 m, co w połączeniu ze stromym zboczem stanowiło dla dawnych najeźdźców przeszkodę niemalże nie do pokonania. Przy ładnej pogodzie z fortu roztacza się przepiękna panorama północno-wschodniej, starej części Gwalioru oraz wspaniały widok ciągnących się dalej wyżyn.
Do fortu prowadzi ścieżka od muzeum archeologicznego w północno-wschodniej dzielnicy miasta. Trasa wije się pod górę aż do samych drzwi pałacu Man Sinhga (Man Madir). O wiele dłuższe i bardziej męczące jest podejście od strony południowej (Urbai Gate), ale po drodze turysta obejrzy rzeźby w skałach wykonane przez wyznawców dźinizmu.
W okresie letnich upałów wejście na wzgórze wymaga sporego wysiłku, dlatego osoby o słabej kondycji mogą pokonać południową drogę taksówką lub autorik-szą. Po zwiedzeniu pałacu warto zejść w dół do muzeum archeologicznego. Turyści zamierzający wspiąć się na wzgórze, powinni wyruszyć od strony północno-wschodniej, natomiast powrócić trasą wytyczoną wzdłuż południowego zbocza. W lecie dobrze jest zaopatrzyć się w napoje, gdyż na terenie fortu nie ma barów ani stoisk spożywczych.
Przy wejściu do fortu można zasięgnąć informacji, kiedy odbywa się teatr światła i dźwięku. Narratorem przedstawienia jest największy gwiazdor indyjski, Amitabh Baććan (Bachchan).
Na ogrodzonym murami fortu rozległym terenie jest kilka budowli, które z pewnością zainteresują turystów. Bilet wstępu kosztuje 20 INR.