PATNA – BENARES
Sasaram
Warto zatrzymać się tutaj, by zobaczyć imponujące mauzoleum Szer-szaha, zmarłego w 1545 r. Zbudowane z czerwonego piaskowca pośrodku sztucznego stawu, ma wysoką na 46 m kopułę, której średnica wynosi 22 m i jest o 4 m od kopuły Tadż Mahalu. Ciepłe światło zachodu nadaje budowli urzekający wygląd.
W Sasaram (Sasaram) znajduje się kilka innych zabytków muzułmańskich, m.in. mauzoleum Hassana Chana, ojca Szer-szaha. Wąskie uliczki miasteczka są wymarzonym miejscem na spacer. Ponadto przez Sasaram przebiega słynna indyjska Grand Trunk Road, zbudowana za czasów Szer-szaha, w XVI w.
W Dehri, 17 km od Sasaram, linia kolejowa oraz Grand Trunk Road prowadzą przez most, na rzece Son o długości 3 km. W odległości 38 km od tego miejsca, góruje na wzgórzu fort Rohtas. W Maner zaś znajduje się kilka zabytkowych, muzułmańskich grobowców.
Noclegi i gastronomia Tourist Lodge jest najlepszym miejscem noclegowym w okolicy. W tym przyjaznym hoteliku dwójki kosztują 50 INR lub 60 INR z łazienką, zaś z wentylacją 75 INR. Aby dojść do Tourist Lodge, należy po wyjściu z dworca skręcić w lewo na Grand Trunk Rd. Hotelik znajduje się przy drugiej stacji benzynowej (15 min spacerem od dworca). Dobrą restauracją w Sasaram jest Ruchi.
Połączenia Z Sasaram do Patny autobusy kursują z dużą częstotliwością (35 INR; 4 godz. 30 min.). Do Benaresu i Gai wygodniej dojechać pociągiem, ponieważ tylko nieliczne autobusy, odjeżdżające z oddalonego o 17 km Dehri, zatrzymują się w Sasaram.
PATNA – GAJA Nalanda
Złożony w V w. p.n.e. Uniwersytet w Na-landzie (Nalanda) był jednym z najbardziej znanych na świecie, a samo miejsce stanowiło prężny ośrodek buddyzmu. Według przekazu Siian Canga, chińskiego podróżnika, w VII w.n.e. w Nalandzie przebywalo 10 000 mnichów i studentów. Sytuacja ta utrzymała się aż do XII w., kiedy Afgańczycy najechali i złupili Nalandę.
Do naszych czasów pozostały rozległe ruiny z cegły. Wielka Stupa (Great Stupa) posiada stopnie i kilkupoziomowe tarasy. Wokół, w dobrym stanie zachowały się małe, wotywne stupy oraz cele mnichów. Warto odwiedzić Muzeum Archeologiczne (Archeological Museum), eksponujące pieczęć Uniwersytetu Nalandy, rzeźby i inne przedmioty z tutejszych wykopalisk (pt. zamkn.; wstęp 0,50 INR; przewodnik do nabycia w kasie, 3 INR). Pielgrzymi okazują głęboką cześć posągom Buddy w muzeum, pomimo iż napisy zabraniają tego typu praktyk.
Młodszym budynkiem jest wzniesiona przez Chińczyków Pagoda Pokoju, poświęcona pamięci Suan Canga (Hiuen Tsang Memoriał Hall). Suan Canga spędził tu 5 lat na studiowaniu i nauczaniu.
W 1951 r. utworzono tu międzynarodowe centrum studiów buddyjskich. W Na-landzie mieszczą się domy piegrzymów: birmański, japoński, dżinicki. Na nocleg można zatrzymać się również w Rest House, należącym do sieci PWD.
Połączenia Kilkuosobowe jeepy kursują pomiędzy Radźgirem a wioską Nalandą (3 INR). Tam należy przesiąść się na ton-gę, która podjeżdża pod siedzibę uniwersytetu (10 min; 2 INR). Dogodnym powrotem z Nalandy jest dojazd jeepem do wioski Bihar Śarif (Bihar Sharif), skąd można dostać się autobusem do Patny (2 godz. 30 min. 18 INR).
Radźgir
Radźgir (Rajgir) należy do pośledniejszych centrów wypoczynkowych w Indiach. Zimą oferuje gorące źródła, przyciąga także zdrowym górskim klimatem. Oddalony jest od Nalandy około 19 km w kierunku południowym. Do V w. p.n.e. Radźgir był stolicą królestwa Magadha, później Adźata-śatru przeniósł stolicę do Pataliputry (Patny).
Fakt, że Budda spędził w Radźgir 12 lat swojego życia, przyciąga tu wielu buddyjskich pielgrzymów. Po śmierci Buddy w Radźgir odbyło się pierwsze wielkie zgromadzenie mnichów; jest to też miejsce ważne dla dźinitów, gdyż przez pewien czas przebywał tu Mahawira. Liczne kapliczki digambarów są ozdobą okolicznych wzgórz. Jako że o miejscu tym wzmiankuje Mahabharata, Radźgir gości także wielu hinduskich pielgrzymów.;
Orientacja i informacja
Główna droga przebiega około 500 m na zachód od miasta. Przy niej znajduje się dworzec kolejowy, przystanek autobusowy i kilka hoteli. Biuro turystyczne ma swą siedzibę około 1 km od miasta, przy gorących źródłach, w kierunku południowym, przy głównej drodze.
Zwiedzanie
Najpopularniejszym sposobem zwiedzania Radźgiru jest tonga, którą zazwyczaj wynajmuje się na pół dnia1 (50 INR). Konie traktowane są jednak tak brutalnie, że biorąc taksówkę, oszczędza się im cierpienia, a sobie wyrzutów sumienia. Przejażdżka oczywiście będzie kosztować nieco drożej.
Zabytki rozsiane są na obszarze kilku kilometrów. Obejmują ruiny miasta, jaskinie i miejsca związane bezpośrednio z postacią Adźataśatru i jego ojca Bhimbisary, który został uwięziony przez swego syna i zginął z jego rąk. Przy zatłoczonych gorących źródłach wznosi się różowa świątynia Lakszmi i Narajany. Znajdują się tam miejsca do kąpieli, oddzielne dla kobiet i mężczyzn. „Kapłani” w świątyni pokazują owe miejsca i zazwyczaj dopraszają się usilnie o mały (sic!) bakszysz za swą usługę, 100 – 200 INR. Kto nie jest aż tak hojny, powinien poprosić o pomoc Policję Turystyczną, która wskaże odpowiednie miejsce, nie dopominając się o najmniejszy napiwek.
Inne atrakcje miasteczka to świątynia birmańska, ciekawa wystawa dźinicka (5 INR) i współczena świątynia japońska, i Na szczycie wzgórza Ratnagari, 3 km na południe od gorących źródeł, góruje japońska stupa Santi (Japanese Shanti Stupa). Wyjazd kolejką linową kosztuje 8 INR w obie strony (czynna: 8.15-13.00, 13.30-17.00).